وبلاگ - مرکز مشاوره اسپادانا
اوقات فراغت، فرصتی گم شده در متن زندگی مردم
اوقات فراغت، فرصتی گم شده در متن زندگی مردم
اصفهان- ایرنا - شرکت کنندگان در میزگرد ایرنا بیان کردند: اوقات فراغت در متن زندگی مردم بویژه نوجوانان و جوانان گم شده و مفاهیم آن نیازمند باز تعریف است.
اوقات فراغت، فرصتی گم شده در متن زندگی مردم
این میزگرد با حضور دکتر احمد پدرام روانشناس، دکتر کوروش محمدی جامعه شناس، سید حامد عسگری فر مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اصفهان، پروین بصیرپور مشاور و کارشناس کودک و نوجوان، محمد مسعود کریمی معاون امور جوانان اداره کل ورزش جوانان استان اصفهان، رئیس و کارشناسان مسائل اجتماعی خبرگزاری ایرنا برگزار شد.
در این نشست پس از بازبینی و ارزیابی روند فعالیت دستگاههای مختلف در زمینه اوقات فراغت، نبود متولی واحد، برنامه محوری به جای اثرگذاری، نمایش عملکرد به جای هدفمندی و ضعف مفاهیم فراغت در خانواده ها به عنوان مهمترین آسیب های اوقات فراغت، مطرح و مورد تاکید حاضران قرار گرفت.
1 - تعریف اوقات فراغت در متن زندگی مردم گم شده است
در این میزگرد که حدود 5 ساعت طول کشید، دکتر کورش محمدی جامعه شناس با بیان اینکه بحث اوقات فراغت، به ابزاری برای خلاص شدن خانواده ها از برنامه های عادی زندگی تبدیل شده است و به بازیابی روانی نمی رسد، گفت: درمرحله نخست مفاهیم اوقات فراغت باید به والدین و بنیاد خانواده آموزش داده شود زیرا در مقوله اوقات فراغت سه مشکل وجود دارد یکی نامشخص بودن گروه هدف، تعریف فراغت و همچنین منطقی نبودن انتظارات جامعه.
این استاد جامعه شناسی با بیان اینکه تعریف اوقات فراغت در متن زندگی گم شده است، گفت: این محدوده و فرجه زمانبندی که برای آن از تابستان یا هر زمان دیگری تعیین می کنیم خطا و خود آسیب زاست.
وی یادآور شد: باید نیازسنجی اجتماعی و فرهنگی صورت گیرد و این مهم از سوی دستگاههای متولی و رسانه ها پیگیری شود.
محمدی اظهار کرد: از مجموع تعاریفی که برای اوقات فراغت در زندگی اجتماعی نوع بشر وجود دارد این تعریف که لحظاتی که انسان ها می توانند در دنیای خود به تسلط برسند کامل و ملموس تر است.
این آسیب شناس اجتماعی افزود: این زمان تسلط در تک تک لحظات زندگی وجود دارد ولی این باور و فرهنگ در زندگی و نگاه اجتماعی ما بویژه در خانواده ها نهادینه نشده است.
این محقق و پژوهشگر افزود: باید بدانیم که هدف از تفریح و به بوستان رفتن چیست و آیا صرف تخلیه است و یا مفهوم فراغت را فهمیده ایم و مکانیزم آن را در تمام طول سال دنبال می کنیم.
رئیس مرکز آسیب شناسی اجتماعی ایران گفت: قبل از اینکه به شکل تحمیلی برای بچه هایی که باید مهارت های ارتباطی را از کودکی بیاموزند و تاکنون نیاموخته اند اوقات فراغت تعریف شود ابتدا باید برای خانواده ها این موضوع باز تعریف شود.
محمدی افزود: از سوی دیگر انتظارات از وزارتخانه ای مانند وزارت ورزش و جوانان که 90 درصد برنامه های آن روی ورزش متمرکز است، نابجاست زیرا این مطالبات از بالا به پایین شکل بخشنامه و دستوری پیدا کرده است.
این محقق، با بیان اینکه مطالبات فراغت باید از پایین به بالا صورت گیرد گفت: خانواده ها باید به دستگاه های متولی اوقات فراغت فشار بیاورند و مطالبات خود را بیان کنند.
2 - نظام آموزشی فراغت را از قشر جوان و نوجوان سلب کرده است
** کتابهای کمک درسی نقشی مضر و اختلالگر در اوقات فراغت دارند**
همچنین دکتر احمد پدرام روانشناس در ادامه این بحث با بیان اینکه پیش از ارائه برنامه و برنامه ریزی برای اوقات فراغت کودکان و نوجوانان باید پدرو مادر را آموزش داد، گفت: پدر و مادر باید بیاموزند که اوقات فراغت زمانی برای اتلاف وقت و بیهودگی نیست، بلکه زمانی برای پویایی و رشد محسوب می شود.
پدرام تصریح کرد: در حقیقت پدر و مادری که بخوبی این مفهوم را دریافته باشند می توانند با فراغ بال برای اوقات فراغت فرزندان نیز بیاندیشند و در واقع باید والدین را از باورهای غلط و مسموم نجات داد.
وی خاطرنشان کرد: والدین و به ویژه مادران نباید مسئول درس فرزندان باشند، زیرا این امر سبب وابستگی دانش آموز می شود و او می بیند که از همه لحاظ مادر فعالیتهایش را انجام می دهد و بطور همه جانبه و نه مفید، حمایت می شود.
این روانشناس با اشاره به مشکلاتی که بسیار از مدارس برای نظام یادگیری و اوقات فراغت ایجاد می کنند، گفت: اوقات فراغت به معنای فراغ بال بودن است، چنانچه والدین دچار دغدغه و فشار عصبی باشند نمی توانند بدرستی به اوقات فراغت فرزندان بیاندیشند، بنابراین روند برنامه ریزی نیز با کاستی رو به رو می شود.
به گفته این روانشناس گرفتاری هایی که نظام نامناسب آموزشی برای کودکان و نوجوانان ایجاد می کند، تا حد زیادی آرامش را از آنان و خانواده هایشان سلب می کند و فکر و فشار روانی امتحان و درس را همواره برای شخص به همراه دارد.
وی افزود: همراه بردن کتاب در سفر و مواقع تفریحی توسط فرزندان نمودی از عدم خوشی در هنگام اوقات فراغت است، اوقاتی که باید برای خودآگاهی، خودشکوفایی و خود مدیریتی باشد و آنچه که دانش آموز در مدرسه بدست نمی آورد باید در زمان اوقات فراغت کسب کند.
این پژوهشگر اضافه کرد: اوقات فراغت همچنین زمانی مناسبی برای تبدیل آموخته های منفی به آموخته های مثبت است، برای مثال در اوقات فراغت دانش آموز باید بیاموزد که با همنوع خود مهربان باشد به او کمک کند تا به این وسیله ویژگیهای متعالی و ارزشمند را در خود پرورش دهد.
وی گفت: یکی از زمان های مناسب برای مطالعه در همه زمینه ها، اوقات فراغت است، اما متاسفانه این زمان نیز صرف مطالعه کتابهای کمک درسی می شود و تا حد زیادی اثر منفی روانی بر جای می گذارد.
این روانشناس افزود: مدارس و به ویژه مدارس غیر انتفاعی آرامش را از والدین و دانش آموزان می گیرند.
او اضافه کرد: درصد بالایی از شادی از رشد اجتماعی نشات می گیرد و آسیب در این رشد اجتماعی سبب شده که شادی و کامیابی دچار اختلال و کمبود شود.
پدرام خاطرنشان کرد: بالندگی انسان از رشد جسمی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی و معنوی سرچشمه می گیرد و 90 درصد از شادی به معنای فضیلت جویی، موفقیت، مسئولیت پذیری و لذتهای آنی نیز از این صفات سرچشمه می گیرد.
3 - برگزاری دوره های آموزشی برای برنامه ریزان اوقات فراغت و خانواده ها
کارشناس کودک و نوجوان نیز با اشاره به اهمیت برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت گفت: باید برای برنامه ریزان و دست اندرکاران اوقات فراغت دوره های آموزشی بصورت پودمانی برگزار شود.
بصیرپور، آموزش به خانواده ها را در صدر برنامه های آموزشی عنوان کرد و گفت: باید خانواده ها آموزش ببینند تا بین نیاز و خواسته فرزندان خود تفاوت قائل شوند زیرا خواسته از نیاز بر می آید.
وی توصیه کرد: اوقات فراغت را آن گونه در مسیر درست هدایت کنیم تا دانش آموزان در آغاز سال تحصیلی جدید خستگی از تابستان بر تنشان نباشد.
4 - نبود تیم کارشناسی اوقات فراغت در سازمانهای متولی
کارشناس فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اصفهان یکی از مشکلات برنامه های اوقات فراغت را نداشتن تیم کارشناسی در دستگاه های متولی اوقات فراغت برشمرد و گفت: باید به این موضوع بصورت یک کار تخصصی نگاه و برنامه ریزی شود.
بصیر پور افزود: در این صورت است که می توان شرایط ابراز وجود، رسیدن به تجربه، ایجاد انگیزه، شادابی و خودشکوفایی را در گروه هدف پدید آورد.
وی یکی از ویژگی های مهم بهره بردن از اوقات فراغت را آزادی انتخاب عنوان کرد و گفت: خانواده ها باید از انتخاب کلاس های تابستانه برخلاف میل فرزندان خود خودداری کنند و لذت و شیرینی این اوقات را برای آنها تلخ نکنند.
5 - برنامه های اوقات فراغت برمبنای فرآیند هدف دار شکل گیرد
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اصفهان نیز گفت: فرآیند هدفدار، مهمترین نکته در بحث اوقات فراغت است که برای این منظور مربی باید بتواند از قبل ارتباط خوبی با بچه ها داشته باشد و این ارتباط برمبنای یک رابطه انسانی و محبتی تنظیم شود.
عسگری فر با تشریح برنامه های کانون بویژه برای ایام تابستان گفت: کانون، محور برنامه های خود را بر مبنای پرورش خلاقیت و استعداد یابی و در نهایت راه صحیح فکر کردن برای کودکان و نوجوانان گذاشته است.
وی با اشاره به کاهش فعالیتهای کودکان و نوجوانان بواسطه آپارتمان نشینی و مشغولیت کاری والدین گفت: گاهی لازم است که اوقات فراغت با حرف زدن، کتاب خواندن و بازی کردن با بچه ها پر شود.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اصفهان افزود: از سوی دیگر بخشی از خانواده ها بدلیل عدم تمکن مالی یا توزیع مکانی مراکز کانون امکان دسترسی به برنامه های اوقات فراغت را ندارند و باید برای آنها نیز برنامه ریزیهای لازم در استفاده از برنامه های اوقات فراغت صورت گیرد.
6 - اوقات فراغت با شادی و شادکامی ارتباط مستقیم دارد
**اوقات فراغت زمانی برای افزایش خوشبینی و امید**
این روانشناس تصریح کرد: استفاده درست از اوقات فراغت می تواند نقش شایانی در افزایش خوشبینی و امید کودکان و نوجوانان ایفا کند، زیرا او در این زمان آموخته که چگونه با بهره گیری از عقل برنامه ریزی کند و برابر مشکلات تصمیمیات درست بگیرد.
دکتر پدرام اضافه کرد: اوقات فراغت را نباید به ایام تابستان محدود کرد، زیرا اوقات فراغت به معنای پرورش و شتاب دهنده صفات مثبت انسانی، باید در هر روز زندگی شخص وجود داشته باشد.
این روانشناس تاکید کرد: شعر، قصه، بازی و موسیقی می توانند نقش شایانی در پر کردن اوقات فراغت و جلوگیری از آسیبهای روحی و جسمی محسوب شوند.
پدرام تصریح کرد: بازی برای فرزندان همواره توسط بزرگان دین نیز تاکید شده، زیرا زندگی، تعامل، کار گروهی، مشورت و شادی را به همراه دارد.
همچنین استاد جامعه شناسی در تکمیل این موضوع با بیان اینکه اوقات فراغت از اساس و پایه با شادی و شادکامی ارتباط مستقیم دارد گفت: در مقوله شادکامی و مولفه های آن، هیچ برنامه خاصی برای خودمان نداریم.
وی با اشاره به اینکه در نظام آموزشی برای ایجاد شادی و دوری دانش آموزان از استرس کلاسهای درس هیچ برنامه خاص وجود ندارد گفت: پس از 9 ماه تحصیل نیز خانواده ها با ثبت نام فرزندان خود در کلاسهایی که مجدد در چاردیواری برپا می شود در واقع فضای شادکامی را از نوجوانان و جوانان می گیرند.
7 - متولی اوقات فراغت نامشخص است
محمدی، استاد جامعه شناسی در این باره گفت: موضوع مهم اوقات فراغت هنوز در کشور ما متولی خاصی ندارد و همیشه در فصل تابستان هر دستگاهی به زعم خود برای ارائه برنامه های مشابه وارد عمل می شود.
وی اظهار کرد: هر یک از دستگاه ها اعم از آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی ، بهزیستی، وزارت ورزش و جوانان، بسیج، کانونهای مساجد و دیگر دستگاه ها بر مبنای سلیقه و خواست خود به ارائه برنامه های موازی با عنوان اوقات فراغت می پردازند.
محمدی افزود: این در حالیست که برنامه ریزی برای اوقات فراغت نیازمند یک متولی مشخص است تا بتواند بر مبنای نظرات کارشناسی شده و نیازسنجی های لازم، برنامه های دستگاه های مختلف را هماهنگ کند.
8 - اوقات فراغت، فرآیندی اجتماعی و نیازمند اجتماعی سازی است
استاد جامعه شناسی گفت: باید به اوقات فراغت به عنوان فرآیندی اجتماعی بنگریم که نیازمند اجتماعی سازی است.
این محقق و پژوهشگر افزود: برای این منظور باید حساسیت اجتماعی افزایش یابد و برای این مهم از خود اجتماع مشارکت بگیریم.
محمدی، سازمانهای مردم نهاد را به عنوان مهمترین مولفه برای واگذاری مقوله اوقات فراغت برشمرد و گفت: این سازمانها در دنیا از قوی ترین نهادها در اجتماع سازی هستند اما در ایران با نگاه کمی مواجه بوده اند و به کمترین حد توانایی خود تقلیل یافته اند.
این جامعه شناس، قائل بودن اوقات فراغت به برنامه و نه شخص، متولی واحد داشتن، گنجاندن تمامی هنرها مانند موسیقی و برنامه های با نشاط را از راهکارهای رسیدن به اوقات فراغتی در خور جامعه دانست.
در این میزگرد معاون فرهنگی و امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان نیز خاطرنشان کرد: دستگاه ها و ارگانهایی که مستقیم و غیر مستقیم با مقوله اوقات فراغت ارتباط دارند باید از واگرایی بپرهیزند و با همگرایی بیشتر و با محوریت ستاد اوقات فراغت خدمات خود را ارائه کنند.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات پیش روی اوقات فراغت، فعالیتهای موازی و پراکنده دستگاه های مختلف بود که این امر سردرگمی خانواده ها و فرزندان را به دنبال داشت.
کریمی، به تهیه و تدوین 9 محور برنامه های اوقات فراغت جوانان و نوجوانان استان اشاره کرد.
معاون فرهنگی و امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان افزود: این برنامه ها در کارگروه های فرهنگ و هنر، تفریحی، آموزشی و تربیتی، فنی و مهارتی، قرآنی، گردشگری، ورزشی، کودک و نوجوان و کارگروه فضای مجازی و بازی های رایانه ای تهیه و تدوین شده است.
وی با بیان اینکه مهارت محوری در سرلوحه کارها و اقدامات ستاد اوقات فراغت استان اصفهان قرار دارد، تصریح کرد: برنامه های سالجاری با شعار 'هر جوان یک مهارت' در فصل تابستان به شکل منسجم تر و در مقیاس گسترده تری اجرا خواهد شد.
کریمی اظهار کرد: سیاست معاونت فرهنگی ورزش و جوانان استان اصفهان، برنامه ریزی و اجرای برنامه های اوقات فراغت در تمام طول سال است.
ادامه مطلب
